рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рддрдоाрдо рд╕рдн्рдпрддाрдПँ рдирджिрдпों рдХे рдХिрдиाрд░ें рдкрд▓्рд▓рд╡िрдд рд╣ुрдИ рд╣ैं,рдЪाрд╣े рдоेрд╕ोрдкोрдЯोрдоिрдпा рд╣ो рдпा рд╣рдб़рдк्рдкा рдпрджि рдирджिрдпा рдирд╣ी рд╣ोрддी рддो рди рдпे рд╕рдн्рдпрддाрдПँ рд╣ोрддी рдФрд░ рдиा рд╣ी рдк्рд░рде्рд╡ी рдкрд░ рдЬीрд╡рди,рдЖрдЬ рднी рдиीрд▓,рдЕрдоेрдЬाрди,рдЧंрдЧा,рдпрдоुрдиा , рдирд░्рдорджा,рдХृрд╖्рдгा,рдХाрд╡ेрд░ी,рдЧोрджाрд╡рд░ी,рдм्рд░рдо्рд╣рдкुрдд्рд░,рдХ्рд╖िрдк्рд░ा,рдк्рд░рдгрд╣िрддा,рдмेрдирдЧंрдЧा рдЬैрд╕ी рдирджिрдпा рдоाрдирд╡ рд╕рдн्рдпрддाрдУं рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиें рдоें рдЕрдкрдиा рдЕрдоूрд▓्рдп рдпोрджрджाрди рджे рд░рд╣ी рд╣ै.
рднाрд░рдд рдоें рдирджिрдпों рдХी рдорд╣рдд्рддा рдиे рдЗрди рдирджिрдпों рдХो рдоाрддा рдХे рд╕рдоाрди рдкूрдЬрдиीрдп рдмрдиाрдпा рд╣ैं,рдФрд░ рдЗрдирдХी рд╕्рддुрддि рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢्рд▓ोрдХों рдХे рд╕ाрде рдХी рдЧрдИ рд╣ैं.
рдХрд╣ी рдЧंрдЧे рд╣рд░ рдХे рдЙрдж्рдШрдШोрд╖ рдХे рд╕ाрде рддो рдХрд╣ी рдирдоाрдоि рджेрд╡ी рдирд░्рдорджें рдд्рд╡рджीрдп рдкाрдж рдкंрдХрдЬрдо् рдХे рд╕ाрде рдпрд╣ рдмрддाрдиें рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ैं,рдХि рдирджिрдпों рдХा рд╣рдоाрд░ें рдЬीрд╡рди рдоें рдоाँ рдХे рд╕рдоाрди рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ैं.
![]() |
рдк्рд░рджूрд╖िрдд рдирджी |
рдирджिрдпों рдХे рдХिрдиाрд░ें рд▓рдЧрдиें рд╡ाрд▓ें рдХुрдо्рдн рдоेрд▓ों рдПँрд╡ рдЗрдирдХे рдХिрдиाрд░ें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рддीрд░्рдеों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рднी рдпрд╣ी рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдИ рд╣ैं,рдХि рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬीрд╡рди рдоें рдХрдо рд╕े рдХрдо рдПрдХ рдмाрд░ рдЗрди рддीрд░्рдеों рдПँрд╡ рдоेрд▓ों рдоें рдЬाрдХрд░ рдЗрди рдоाँ рд╕рдоाрди рдирджिрдпों рдХा рд╣ाрд▓рдЪाрд▓ рдЬाрди рд▓ें рдХि рдХ्рдпा рдЗрдирдХा рдЬрд▓ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЖрдиें рд╡ाрд▓ी рдкीрдв़ी рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХो рдмрдв़ाрдиें рд╡ाрд▓ा рд╣ैं.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
рд╣ोрд▓ी рдкрд░्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдХा рдкрд░्рд╡
рдмाрдШ рдмрдЪाрдпें рдЬंрдЧрд▓
реж рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЕрддीрдд рд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди
реж рдордзुрдордХ्рдЦी рдкाрд▓рди рдПрдХ рд▓ाрднрджाрдпрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп
реж рдиीрдо рдХे рдФрд╖рдзीрдп рдЙрдкрдпोрдЧ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
рдпрджि рд╣рдо рдирджिрдпों рдХे рдк्рд░рджूрд╖рдг рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рддो рдЖंрдХрдб़े рдмрд╣ुрдд рд╣ी рднрдпाрд╡рд╣ рддрд╕्рд╡ीрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддें рд╣ैं,рдпрджि рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ी рд░рд╣ी рддो рдХुрдЫ рд╢рддाрдм्рджिрдпों рдоें рдоाрдирд╡ рднी рдЕрди्рдп рдЬंрддुрдУं рдХे рд╕рдоाрди рдЗрд╕ рдк्рд░рде्рд╡ी рд╕े рд╡िрд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпें рддो рдХोрдИ рдЕрддिрд╢्рдпोрдХ्рддि рдирд╣ी рд╣ोрдЧी.
рдирджिрдпों рдХे рдк्рд░рджूрд╖िрдд рд╣ोрдиें рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдХाрд░рдг рдоाрдирд╡ рдорд▓ рдоूрдд्рд░ рдХा рдЗрди рдирджिрдпों рдоें рд╡िрд╕рд░्рдЬрди рд╣ैं,рд▓рдЧрднрдЧ 80% рдирджिрдпा рдЗрдирдоें рдоिрд▓рдиें рд╡ाрд▓े рд╕ीрд╡ेрдЬ рдХी рд╡рдЬ़рд╣ рд╕े рдЧрди्рджे рдиाрд▓ें рдоें рдмрджрд▓ рдЧрдИ рд╣ैं,рдФрд░ рдпे рдирджिрдпा рдмрд╣ुрдд рдкूрдЬрдиीрдп рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ैं,рдЗрдирдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं,рдЧंрдЧा,рдпрдоुрдиा,рдХ्рд╖िрдк्рд░ा,рдирд░्рдорджा рдЖрджि.
рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдк्рд░рджूрд╖рдг рдиिрдпрдд्рд░ंрдг рдмोрд░्рдб़ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рдд рдХी рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдирджिрдпों рдоें рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдЖрдХ्рд╕ीрдЬрди [DO] рдХी рдоाрдд्рд░ा рддрдп рд╕ीрдоा рд╕े рдХाрдлी рдХрдо рд╣ोрддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं,рдЬैрд╕े рдпрдоुрдиा рдоें рдпрд╣ 0 рд╕े 3 mg/litre рддрдХ рддो рдЧंрдЧा рдоें 0 рд╕े 15.5mg/L рд╣ैं.рдЬрдмрдХि рдиिрдпрдоाрдиुрд╕ाрд░ рдЗрд╕рдХा рд╕्рддрд░ 20 mg/L рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ैं,рддрднी рдкाрдиी рдоे рдЬрд▓ीрдп рдЬीрд╡ рдЬрди्рддु рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣ рд╕рдХрддें рд╣ैं
Dissolved oxygen рдХी рдХрдоी рд╕े рдкाрдиी рдоें рдмेрдХ्рдЯेрд░िрдпा рдЕрдзिрдХ рдкрдирдкрддे рд╣ैं рдФрд░ рдкाрдиी рдЧрд░्рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ैं.
рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдЖрдХ्рд╕ीрдЬрди рдХрдо рд╣ोрдиें рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдг рдФрдШोрдЧिрдХ рдЕрдкрд╢िрд╖्рдЯ,рд╕ीрд╡ेрдЬ рдФрд░ рдЦेрддी рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпे рдЬाрдиें рд╡ाрд▓े рдЬрд╣рд░ीрд▓े рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ैं.
рдЬрд▓ рдк्рд░рдмंрдзрди рдХे рдмाрд░ें рдоें рд╡िрд╕्рддाрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рдЬाрдиिрдпें
рдпрд╣ рд╕्рддрд░ рдЗрди рдирджिрдпों рдХे рдЬрд▓ рдХो рд╣ाрде рд▓рдЧाрдиें рдХे рднी рдЦिрд▓ाрдл рд╣ैं,рдпрджि рдЗрд╕ BOD рд╕्рддрд░ рд╡ाрд▓ें рдЬрд▓ рдХो рдЦेрддी рдХे рдХाрд░्рдпों рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрд╡ें,рддो рдЬрдоीрди рдмंрдЬрд░ рд╣ोрдиें рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕рд╕े рдкैрджा рд╣ोрдиें рд╡ाрд▓ी рдлрд╕рд▓ें рдЦाрдиें рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХैंрд╕рд░, рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рд╕ंрдмрдзिрдд рдмीрдоाрд░ीрдпों,рдд्рд╡рдЪा рд╕ंрдмрдзिрдд рдмीрдоाрд░िрдпों,рдЕрд╕्рдердоा, рд╕े рдЧ्рд░рд╕िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ैं.
рднाрд░рдд рдоें рдмрд╣рдиें рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджिрдпों рдЬैрд╕ें рдЧंрдЧा,рдпрдоुрдиा,рдЦाрди,рдХ्рд╖िрдк्рд░ा ,рдЪрдо्рдмрд▓ рдХे рдХिрдиाрд░ें рдХी рдФрдШोрдЧिрдХ рдИрдХाрдИрдпाँ рдЗрддрдиा рдЬрд╣рд░ीрд▓ा рдЕрдкрд╢िрд╖्рдЯ рдЗрди рдирджिрдпों рдоें рдоें рдЫोрдб़ рд░рд╣ी рд╣ैं,рдХि рдЗрди рдирджिрдпों рдХा рдкाрдиी рдкीрдиें рд╡ाрд▓ें рджुрдзाрд░ू рдкрд╢ुрдУं рдХा рджूрдз рднी рд▓ेрдб़,рдЖрд░्рд╕ेрдиिрдХ,рдЕрдоोрдиिрдпा,рдЬैрд╕े рдЦ़рддрд░рдиाрдХ рддрдд्рд╡ों рд╕े рд╕ंрдХ्рд░рдоिрдд рдкाрдпा рдЧрдпा рд╣ैं.
рдПрдХ рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рддрд░ рдЯोрдЯ़рд▓ рдХोрд▓िрдлाрд░्рдо рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рддो рдЗрд╕рдоें рднी рднाрд░рддीрдп рдирджिрдпा рдЦ़рд░ी рдирд╣ी рдЙрддрд░рддी рдЗрди рдирджिрдпों рдоें рдпрд╣ рд╕्рддрд░ 500mpn/100 ml рдЬрд▓ рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ैं,рдкрд░рди्рддु рдпрдоुрдиा,рдЧंрдЧा,рдХाрд╡ेрд░ी,рдЪрдо्рдмрд▓ рд╕рдоेрдд рддрдоाрдо рдирджिрдпों рдоें рдпрд╣ 5000 рд╕े 43000 mpn/100ml рдкाрдпा рдЧрдпा рд╣ैं.рдЗрд╕ी рдХोрд▓िрдлाрд░्рдо рдХी рд╡рдЬ़рд╣ рд╕े рдЬрд▓рдЬрдиिрдд рдмीрдоाрд░िрдпाँ рдбाрдпрд░िрдпा,рдкेрдЪिрд╕,рдкीрд▓ीрдпा,рдЯाрдпрдлाрдЗрдб़ ,рдкेрдЯ़ рд╕ंрдмрдзिрдд рдмीрдоाрд░ीрдпाँ рднाрд░рдд рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ैं.рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рдХрд░ोрдб़ों рд░ूрдкрдпे рдЗрди рдмीрдоाрд░ीрдпों рдХो рдиिрдпрдд्рд░िंрдд рдХрд░рдиें рдоें рд╣ी рдЦрд░्рдЪ рдХрд░ рджेрддी рд╣ैं,рдЬो рдзрди рдХे рд╕ाрде рдХे рд╕ाрде рдоाрдирд╡ рдХाрд░्рдпрджिрд╡рд╕ों рдХा рдХ्рд╖рд░рдг рдХрд░рддी рд╣ैं.
рдЕрдоोрдиिрдпा (NH3) рдоाрди्рдп рд╕्рддрд░ рдирджिрдпों рдХे рдЬрд▓ рдоें 1.2mg/l рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпें. рдЗрд╕ рдоाрдкрджंрдб рдкрд░ рднाрд░рдд рдХी рдПрдХ рджो рдирджिрдпों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдХोрдИ рдЦрд░ी рдирд╣ी рдЙрддрд░рддी рдЬो рдирджिрдпा рдЗрд╕ рдоाрдкрджंрдб़ рдкрд░ рдЦрд░ी рдЙрддрд░рддी рд╣ैं,рдЗрд╕рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдЗрди рдирджिрдпों рдХा рдмाрд░рд╣рдоाрд╕ी рдмрд╣ाрд╡ рдирд╣ी рд╣ोрдиा рдФрд░ рдЫोрдЯे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдкрд░ рдмрд╣рдиा рд╣ैं.рдЕрди्рдпрдеा рдЧंрдЧा,рдпрдоुрдиा,рдм्рд░рдо्рд╣рдкुрдд्рд░ рдЬैрд╕ी рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджिрдпों рдоें рдпрд╣ рд╕्рддрд░ 24.7mg/l рддрдХ рд╣ैं.
рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдФрд░ рдЖंрдХрдб़े рдЧрд╡ाрд╣ी рдЦुрдж рдмрдпाрди рдХрд░ рд░рд╣ें рдХि рдпрджि рдЕрдм рдирджिрдпों рдХो рдкुрдирд░्рдЬीрд╡िрдд рдирд╣ी рдХिрдпा рдЧрдпा рддो рд╣िрд░ोрд╢िрдоा рдиाрдЧाрд╢ाрдХी рд╕े рднी рдмрдж्рддрд░ рд╕्рдеिрддि рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕рдн्рдпрддा рдкँрд╣ुрдЪ рдЬाрдпेрдЧी,рдЬिрд╕рдХा рджोрд╖ рд╕िрд░्рдл рдФрд░ рд╕िрд░्рдл рд╣рдоाрд░ा рд░рд╣ेрдЧा.
рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:
рдЯिрдк्рдкрдгी рдкोрд╕्рдЯ рдХрд░ें